In grote delen van de wereld gaat het heel slecht met de bijenstand. In Egypte wordt door imkers vooral gewerkt met uit Europa geïmporteerde bijen. Die doen het in het Egyptische klimaat steeds slechter. De inheemse bijen zijn vrijwel uitgestorven. SEKEM is in 2007 een project gestart om deze wilde bijen te cultiveren.
De Egyptische bijenteelt kent een geschiedenis van duizenden jaren. Bijenvolken werden traditioneel gehouden in ‘bijenmuren’, samengesteld uit pijpvormige korven van rivierklei vermengd met stro. Sommige muren herbergden tot duizend volken. Deze ‘korven’ werden over de Nijl vervoerd om verschillende drachtgebieden te kunnen bestrijken.
In 2007 begon SEKEM aan een ambitieus project voor het revitaliseren van de Egyptische bijenstand. Naast het gezond maken van geïmporteerde soorten voorziet het programma in het veredelen van de bijna uitgestorven lokale soort apis mellifera lamarckii.
SEKEM huisvest haar bijenvolken in ’top bar’ kasten (een type kast zonder voorgevormde raten dat in de biologisch-dynamische imkerij veel wordt gebruikt). Er worden extra drachtplanten in de omgeving geplant en er wordt slechts eenmaal per jaar geoogst. Na de oogst wordt voldoende bijvoeding gegeven, waarna de volken met rust gelaten worden om te kunnen herstellen.
Varroamijt wordt met een melkzuuroplossing. Melkzuur is niet schadelijk voor de bijen en effectief bij iedere temperatuur. Ook het verminderen van stressfactoren heeft geleid tot een aanzienlijke verbetering van de vitaliteit. Grootschalige ziekte van het broed kwam sinds 2008 niet meer voor. De pollenvoorraad is veel beter, larven sterven niet meer af en er worden zelden dode bijen rond de kasten gevonden.
De inheemse bij
In 1995 werden nog 96.000 in het wild levende kolonies van de inheemse bijensoort apis mellifera lamarckii geteld; in 2005 nog maar 15.500. De werkbijen zijn roodachtig en bijna zo klein als huisvliegen. De koningin heeft de grootte van een Europese werkbij. De volken zijn klein, maar zwermen makkelijk. De opbrengsten zijn echter gering, 1,5-2 kg per volk per jaar tegen 5 kg van geïmporteerde soorten (in de Nederlandse imkerij is het gemiddelde 10-15 kg).
Kenmerkende eigenschappen zijn de kleine celdoorsnede, een korte groeifase, uitgesproken properheid en sociaal gedrag. Deze soort lijkt zich goed te kunnen aanpassen en bouwt gelijkmatige raten. Veredeling volgens Demeterstandaarden lijkt goed mogelijk.
SEKEM kon in 2009 met financiële steun van de Vriendenkring SEKEM Nederland 200 gezonde volken aankopen en is daarmee een ambitieus broedprogramma gestart. Enerzijds wordt hiermee een bijdrage geleverd aan de instandhouding van de soort, anderzijds wordt er een stevige basis gelegd onder een duurzaam veredelingsprogramma. In 2013 beschikt SEKEM over 140 volken op de moederfarm in Belbeis en een farm in Adleya.
Maatschappelijk belang
Uit oogpunt van biodiversiteit is het behoud van deze alleen in Egypte voorkomende soort v voor de regio van groot belang vanwege zijn unieke biologische en genetische eigenschappen. Om de mensen vertrouwd te maken met de verzorging van bijen, worden leerlingen van de SEKEM scholen, het Vocational Training Centre en het Environmental Service Centre bij het project betrokken.
De eersteklas honing van Demeterkwaliteit doet het op de Arabische markt, waar honing in hoog aanzien staat, goed. Hiermee kan in de toekomst voor een groot aantal gezinnen een duurzaam inkomen worden gerealiseerd. Het project is in handen van Günther Friedmann (Duitsland), Angela Hofmann, en Ahmed Shalaby.
Wilt u een doelschenking doen, vermeldt u dan in de omschrijving ‘bijen’. U kunt ook schenken bij notariële akte. Giften aan onze vereniging zijn fiscaal aftrekbaar. Ons IBAN is NL76 TRIO 0212 4884 22.
(Hendrik Jan Bakker, Vriendenkring SEKEM)
Bent u enthousiast geworden? Meld u dan nu aan voor onze nieuwsbrief of word lid van onze vereniging.